Ηρόδοτος: ο πατέρας της
παγκόσμιας Ιστοριογραφίας
του
Gilbert Murray, καθηγητή Πανεπιστημίου Αρχαίων
Ελληνικών στην Οξφόρδη
ΗΡΟΔΟΤΟΣ,
ο «πατήρ της ιστορίας», ήτο άνθρωπος εξόριστος και εξ
επαγγέλματος αφηγητής· όχι βεβαίως ως Ιταλός improvisatore, αλλά
πεζογράφος αντίστοιχος προς αοιδόν, διηγούμενος πράξεις αληθινών
ανθρώπων, και περιγράφων ξένους τόπους. Η εργασία του λοιπόν,
καθώς ο Θουκυδίδης αυστηρώς λέγει, ήτο «αγώνισμα ες το
παραχρήμα», δηλαδή απέβλεπε μάλλον εις προσωρινήν επιτυχίαν
παρά μόνιμον εύρεσιν της αληθείας.
Ο πρώτος του σκοπός ήτο να εξάπτη την περιέργειαν των ακροατών,
φαίνεται δε ότι ο Ηρόδοτος είχε την χάριν ταύτην οποτεδήποτε
ήνοιγε τα χείλη· αλλ' είναι φανερόν και ότι υψώθη υπεράνω του
επαγγέλματός του, ότι επροχώρησεν από σειράς δημοσίων
αναγνωσμάτων εις μεγάλην ιστορίαν και πιθανώς εις κάτι
περισσότερον. Διότι το έργον του δεν είναι μόνον διήγησις ενός
συγκινητικού πολέμου, πολιτικώς σπουδαίου και πνευματικώς
μεγίστου· αλλ' είναι ίσως υπέρ παν άλλο γνωστόν βιβλίον και η
έκφρασις ενός όλου ανθρώπου, η παράστασις όλου του κόσμου,
βλεπομένου διά μέσου ενός νου και από μιας ιδιαιτέρας απόψεως.
Τότε ο κόσμος ήτο εξαιρέτως διαφέρων, αλλά και ο νους εκείνος αν
και λίαν ατομικός, ήτο εκ των περιεκτικωτάτων, όσους εγνώρισεν η
ανθρωπότης. Η όλη του μέθοδος είναι λίαν υποκειμενική. Ο
Ηρόδοτος συμπαθεί τόσον, ώστε δεν δύναται διαρκώς να επικρίνη ή
να μένη ψυχρός προς τας πέριξ αυτού βαθείας προλήψεις του λαού·
λοιπόν ευθύς εξ αρχής συμμερίζεται την κοινήν πίστιν και
διαβλέπει την ενέργειαν ηθικού θεού επί πάντων των ιστορικών
συμβάντων. Είναι ζωηρός, ευαίσθητος, αγαπά τους ανθρώπους,
συγκρατεί τας λεπτομερείας, όσαι ζωογονούσι την αφήγησίν του,
λησμονεί δε αυτάς, οσάκις είναι μόνον αριθμοί και γεγονότα·
αμέσως αισθάνεται το περιβάλλον της κοινωνίας όπου εμβαίνει, και
διαρκώς επηρεάζεται υπό της γοητείας μεγάλων ανθρωπίνων
ενεργειών, π. χ. της αυστηράς και απροσώπου αιγυπτιακής
ιεραρχίας ή του λαμπρού κύκλου των μεγάλων ανδρών των Αθηνών·
αλλ' όμως είναι πάντοτε έξυπνος, χαριτολόγος, αβρός εις τας
κρίσεις, βαθυτάτα πεπεισμένος περί της ασθενείας της ανθρωπίνης
φύσεως, των σφαλμάτων του ηρωισμού της και της οφειλομένης
συγγνώμης διά την ατέλειαν αυτής. Το βιβλίον του Ηροδότου φέρει
παντού την σφραγίδα του χαρακτήρος τούτου και τούτων των
αρχών...(Λήψη
ολόκληρου του αρχείου)
