ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ
ΠΕΡΙ ΠΟΛΕΜΟΥ
Johanna Hanink
ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Το
μονοπάτι που ακολουθούν τα κείμενα σε αυτό τον τόμο ίσως φανεί
παράξενο σε μερικούς αναγνώστες: Το βιβλίο αυτό συγκεντρώνει
τις πιο γνωστές δημηγορίες από την Ιστορία του
Πελοποννησιακού Πολέμου του Θουκυδίδη, μεταφρασμένες από τα
αρχαία ελληνικά στα αγγλικά και στη συνέχεια στα νέα ελληνικά.
Παρ’ όλα αυτά, ως μεταφράστρια του αρχαιοελληνικού κειμένου στα
αγγλικά νιώθω ότι η ύπαρξη του συγκεκριμένου βιβλίου
δικαιολογείται σε μεγάλο βαθμό, καθώς κάθε μεταφραστική ενέργεια
συνιστά ερμηνεία. Η συγκεκριμένη αυταπόδεικτη αλήθεια ισχύει
ακόμα περισσότερο στην περίπτωση του Θουκυδίδη, του οποίου π
γλώσσα θεωρούνταν δύσκολη, στρεβλή και ασαφής ακόμα και κατά την
αρχαιότητα. Τον 1ο αιώνα π.Χ. τόσο ο Διονύσιος
Αλικαρνασσεύς, με μητρική γλώσσα την ελληνική, όσο και ο
Κικέρωνας, καταξιωμένος μεταφραστής αρχαιοελληνικών κειμένων
στα λατινικά, παραπονούνται σχετικά με τον δυσνόητο χαρακτήρα
των πυκνογραμμένων ελληνικών του Θουκυδίδη.
Καθώς μετέφραζα αυτές τις
δημηγορίες, αναγκάστηκα επανειλημμένα να καταλήξω σε αποφάσεις
ερμηνευτικού χαρακτήρα - μερικές από τις οποίες αποκλίνουν από
τις αναγνώσεις των προηγούμενων σύγχρονων μεταφραστών. Συνεπώς,
πρόκειται για τη δική μου ερμηνεία -μία ερμηνεία- της γλώσσας,
των ιδεών και του ύφους του Θουκυδίδη, που έχει αποδοθεί με
επιδέξιο τρόπο στα νέα ελληνικά.
Το πρόσθετο
υλικό αυτού του βιβλίου, δηλαδή η γενική εισαγωγή και οι
μικρότερες εισαγωγές πριν από τις δημηγορίες, αρχικά είχε
συνταχθεί για το αμερικανικό αναγνωστικό κοινό. Ο Έλληνας
αναγνώστης ίσως θα ενδιαφερόταν να μάθει τη μοναδική θέση που
κατέχει ο Θουκυδίδης στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, ακόμα και
σήμερα, ιδιαίτερα στους χώρους που σχετίζονται με την εξωτερική
πολιτική. Αυτή η εξέχουσα θέση οφείλεται πρωτίστως στις
συνδυασμένες προσπάθειες και το ενδιαφέρον δύο πολύ διαφορετικών
γενεών διανοουμένων: των Αμερικανών «Πατέρων του Έθνους» (όπως
οι Τζον Άνταμς και Τόμας Τζέφερσον) και της γενιάς των
Γερμανοεβραίων απόδημων πολιτικών φιλοσόφων
(συμπεριλαμβανομένων των Λίο Στράους, Χανς Μοργκεντάου και Χάνα
Άρεντ), οι οποίοι κατέφθασαν στις Ηνωμένες Πολιτείες τις
δεκαετίες του 1930 και του 1940. Αυτό το κύμα στοχαστών,
εκπαιδευμένων στο σύνολό τους στη Γερμανία, κόμιζε μια βαθιά
γνώση και εκτίμηση των κλασικών κειμένων. Αν και τις χωρίζουν
πάνω από δύο αιώνες, αυτές οι δύο ομάδες ανθρώπων θεσμοθέτησαν
από κοινού για τον Θουκυδίδη μια θέση στην αμερικανική πολιτική
ζωή, που όμοιά της δεν υπάρχει αλλού στον κόσμο...