ΕΚΗΒΟΛΟΣ

Το τραγικό στοιχείο στον «διάλογο των Μηλίων» *

«Ο ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ και η διαμόρφωση της ιστορίας»

Η ειρωνικότερη για τον ισχυρισμό αυτό εξέλιξη παρουσιάζεται στο 5.90, όπου οι αντιπρόσωποι των Μηλίων λένε στους Αθηναίους ότι η πτώση τους θα επέφερε τα μεγαλύτερα αντίποινα και θα χρησίμευε σε άλλους σαν παράδειγμα. Εδώ το λεξιλόγιο των Μηλίων θυμίζει γλώσσα τραγωδίας, συγκεκριμένα την εικόνα της τραγικής πτώσης (σφάλλω) και εκδίκησης (τιμωρία). Για να μην υστερήσουν σε επιχειρήματα, οι Αθηναίοι το ανταποδίδουν στους Μηλίους λέγοντας πως το γεγονός ότι οι Μήλιοι τους μισούν είναι για τους υπηκόους τους σαφές παράδειγμα («απόδειξη») της δύναμής τους (δυνάμεως) (5.95).[1] Αυτός ο αλαζονικός κομπασμός που χρησιμοποιεί του Μηλίους ως παράδειγμα της δύναμής τους, αποσαφηνίζει μια λανθάνουσα τάση του Επιτάφιου, ενώ η περιφρόνηση της προειδοποίησης των Μηλίων, για τον κίνδυνο που διατρέχουν να γίνουν αρνητικό παράδειγμα, αποδεικνύει πως οι Αθηναίοι είναι τυφλοί στην τροχιά του πολέμου που χάραξε για τον αναγνώστη ο Θουκυδίδης. Θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε ότι το 5.90 υπενθυμίζει το χωρίο 2.65. 11-12, όπου ο Θουκυδίδης προϊδεάζει σαφώς τους αναγνώστες (προληπτική αποκάλυψη) για την τελική ήττα των Αθηναίων και χρησιμοποιεί το ρήμα σφάλλω («σκοντάφτω», «κάνω κάποιον να πέσει») για να αναφερθεί στην πτώση τους – το ίδιο ρήμα που χρησιμοποιούν οι αντιπρόσωποι των Μηλίων, προβάλλοντας την υποθετική πιθανότητα της πτώσης των Αθηναίων. [2]

[1] Μεταφράζοντας το παράδειγμα ως «απόδειξη», ακολουθώ τον Hornblower (1994β, 106). Όμως νομίζω ότι υπερτονίζει τη διάκριση μεταξύ «απόδειξης» και «παραδείγματος». Για τη χρήση του όρου παράδειγμα εδώ, δες Morrison 2000, 138 σημ. 61. Γενικότερα ο Morrison προσφέρει άριστη εξέταση του επεισοδίου της Μήλου ως ιστορικού μαθήματος: «οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Αθηναίων και Μηλίων έγιναν είδος κριτηρίου γνώσεων γιατον αναγνώστη, το οποίο ερευνά πόσα έμαθε ο αναγνώστης, με το διάβασμα πέντε βιβλίων»(119). Η Kallet (2001, 9-20) υποστηρίζει ότι ο διάλογος της Μήλου αμφισβητεί συμβατικά αξιώματα για την εκτίμηση και την επίδειξη ισχύος. Δες ibid,. 17-18, για σχόλιο στο τρέχον χωρίο.

[2] Για τη σημασία του ρήματος σφάλλω στον Θουκυδίδη, δες Hornblower 2004, 351-2.

*Ο τίτλος του αποσπάσματος – σχολίου ανήκει στον αναρτήσαντα

ΕΣΤΙΑΖΟΥΜΕ ΣΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ
«Τό ἑλληνικό μέτρον εἶναι τό πένθος τοῦ Λόγου» *Παναγιώτης Στάμος*
Κλασσικά κείμενα-αναλύσεις	Εργαλεία Φιλολόγων	Συνδέσεις	Εμείς και οι Αρχαίοι	Η Αθηναϊκή δημοκρατία
Αρχαία Σπάρτη	ΣΧΕΤΙΚΗ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ		Θουκυδίδης	Το Αθηναϊκό πολίτευμα